Que é iso da sociopoética rural?

A converxencia entre a antropoloxía crítica, a socioloxía rural, os feminismos e o ecoloxismo social é crucial para artellar unha ruralidade emancipada, igualitaria e fraterna. E eiquí onde ten un rol crucial a sociopoética rural como oportunidade artístico-investigadora, antídoto transformador contra a decadencia cultural, a amnesia colectiva e a pauperización dos entornos rurais.

Niste contexto urbanizador global que marxina os saberes populares do rural, compre redoblar esforzos para artellar novas ferramentas de análise, crítica social, difusión, sensibilización e producción colectiva. Metodoloxías e ferramentas emancipatorias que emerxan dunha unha socioloxía rural crítica, ecoloxista e feminista.

Por en valor a necesidade de artellar diferentes formas de creacción das cosmovisións compartidas dende o rural, enriquecer a memoria colectiva dos pobos minorizados, recuperar elementos identitarios claves, narrar con novas linguaxes os coidados da terra e as xentes, redefinilos suxeitos antropolóxicos, investigar con novos conceptos e novas ópticas, afondar nas etnografías e as técnicas cualitativas que empoderen os entornos rurais... En definitiva, dignificar a ruralidade e visibilizalas diversidas identidades rurais (autoconcepto e referentes dende e para o rural).

Dende os inicios da socioloxía rural se ven poñendo o foco no interese por faguer estudos parciais, implementar enquisas sectoriais e plantexar algunhas ferramentas sociolóxicas que posibiliten comprender o rural e reflexalas memorias e culturas propias que se dan nos pequenos núcleos poblacionais. Con tódalas súas sombras e retrocesos, estamos no camiño de ir xestando unha socioloxía rural crítica e emancipatoria, intersubxectiva e integradora; interesada en coñecer os entornos rurais sen a típica distancia investigadora do academicismo urbanita (cosificación, estigmatización. guetificación, etc).

Estamos nun contexto cheo de diversos e novos escearios antropolóxicos e sociolóxicos que a globalización ven impondo ao rural. Niste sentido a socioloxía crítica ten que profundizar no compromiso investigador/social de denunciar o desmantelamento da ruralidade e a estigmatización da memoria colectiva, histórica e popular das culturas minorizadas.

Precísanse de novos escearios, metodoloxías e praxis para visibilizar as mudas antropolóxicas e sociolóxicas que trae consigo a pauperización crecente dos entornos rurais. Coa precarización na transmisión oral da cultura esquécese a memoria local e das comarcas, as persoas maiores son menos resilientes e son testemuña viva de cosmovosións rurais que están ao borde do colapso interxeracional. A socioloxía crítica precisa de alianzas cos feminismos e os ecoloxismos, as artes e o resto das ciencias sociais. Un proceso interdisciplinar e utópico no que poder investigar, visibilizar, denunciar, comprender, transmitir, sensibilizar, tecer, etc.

A crise de réxime, as privatizacións, a recentralización do estado e o desmantelamento das políticas públicas inflúen directamente no futuro da cultura rural e local dun pobo. Condiciónase o direito de existir e desenrolarse nun espazo/tempo concreto, compartido e habitado. Estigmatízanse as particularidades e os acentos, o folklore esmorece, a memoria compartida decáe, as traxectorias vitais vanse difuminando, o éxodo rural vai larvando o autoconcepto colectivo, os coñecementos esquécense.... E eiquí onde ten un rol crucial a sociopoética rural como oportunidade artístico-investigadora, antídoto transformador contra a decadencia cultural, a amnesia colectiva e a pauperización dos entornos rurais.

A agudización da diáspora e a fractura dos vínculos interpersoais que interactúa coa decadencia da socialidade das aldeas ten que poñer a socioloxía rural sobre aviso. O éxodo rural interxeracional trae consigo a ruptura dos lazos emocionais e afectivos que artellan a ruralidade, a sangría migratoria é cada vez máis estructural e fractura as cosmovisións relativas a cultura, as emocionalidades, os sentimentos, os ritmos do rural, os valores e a ética cotián, etc.

“Abandoar un eu-aislado-periférico por un nós-colectivo-cooperativo” (Sato, 2003); un desexábel horizonte no que se misturen os poemas, as etnografías, os metarelatos, os saberes populares, os coñecementos cotiáns e as prácticas compartidas...

Publicado en Galicia Confidencial