AS ANTIFRANQUISTAS

A longa noite de pedra ti viches chegar,

mártires asesinadas, asesinados; fillas de Breogán.

Non esqueces os paseillos e os pelotóns;

das vilas os cemiterios, traxín de dor.

Das tapias os últimos berros das mártires viñan;

estremecían os sentidos; recibían a bala erguida;

forte militancia e amizade; axeonlladas non a recibían.

Puño en alto, estreleira en mán, medo non tiñan.

Corpos nos ríos, cunetas removidas

fosas nos outeiros, enterrados ao abrilo día.

Tricornio e culatazo por riba da aberta ferida.

Falanxistas voluntarios ían ledos con galeguistas;

republicanas, anarquistas; Holocausto das ideoloxías.

Nas pupilas retés a dor das milicianas, viudas, fillas, nais

Galeguistas, defensoras do autogoberno e a dignidade;

nada mais.

Ti viches miles de almas boas agachadas en galiñeiros e palleiras,

tachadas de roxas escapaban pros montes, entre as carballeiras.

Algunhas a América poideran escapar; outras a Portugal

Na súa maioría o exilio foi interno, social;

un fascismo encarnizado, cotiá.

Rapadas, violadas, violentadas por falar galego

Vixiadas polos de verde, delatadas por veciños; polo crego.

No medio das ceas leváronvos os maridos; violáronvos as fillas

O terror era pedagoxía, o voso pan de cada día.

Expropiáronvos fincas e menguaron a vosa comida,

estigmatizaron as vosas vidas, aldraxaron a vosa autoestima.

Represaliada por alimentar maquis e acoller republicanas,

comida ó monte levaches; non te delataba a faciana.

Da resistencia galega pasaches a formar parte;

sufriches coas feridas alleas, co dor das historias rachadas;

das mártires errantes

Grazas a tí os maquis mantíñanse alimentados e quentes.

Mercaban armas, querían vengar as ausentes

Crucial ti fuches pra refuxiadas e maquis,

quixeron facela utopía xa presente.

Xerabas redes coas familias das milicianas,

fuches cómplice sempre coas guerrilleiras,

coas estigmatizadas.

Eras o canle pra comunicarse entre resistencia interna;

levaches cartas; eras intermediaria con guerrillas alén Galiza;

as externas.

Sabías de intentonas e plans de combate;

contábanche anceios de liberdade;

espranzas de sermos ceibes e ter dignidade;

da posta en valor da nosa galeguidade

¿cantos soños soubeches de rebelarse?

¿cantas bágoas de mártires ti limpaches?

Profesores ti viches dun castelán castizo,

as cativas ían con pánico; non tiñan bo dominio.

Labazas zoupaban por falar castrapo; verbas en barallete.

“Es de buen cristiano hablar en castellano”;

acusadas de paletas, de zoquetes.

De sermóns incendiarios ías cheiña.

Como lapas de odio enfermizo chegaban ata a cociña.

Se cuestionabas ou mudabas a faciana; a Benemérita viña,

nin muñeiras, nin alboradas;

algarabías no agosto xa non había.

Galeguista antifranquista, miliciana pola soberanía;

Feminista de clase, obreira do pan noso de cada día.

*Ángel Amaro